U Ulcinju se često kaže da su prirodni resursi njegovo najveće blago. I jesu! On je jedan od najljepših i najstarijih gradova na Mediteranu, grad koji se, kako bi to divno rekao najbolji poznavalac srednjeg vijeka ovih prostora Milan Šufflay, blago njiše sa sjevera na jug: To je grad prekrasnog mora, rijeke Bojane, Šaskog jezera, maslinade Valdanos, Solane, borovih šuma, brda, ravnica i oranica koje bi, kada bi se obrađivale, mogle zdravom hranom podmirivati pola Crne Gore.
Ali, gradove, prije svega, čine ljudi, i to slobodni ljudi, ljudi sa dostojanstvom, znanjem, hrabrošću.
I to Ulcinju, iako je i izvana i iznutra decenijama brutalno razaran, iako se ta gradska posuda lomila i kvarila, nikada nije hvalilo. Ta ljudska energija, vjera, znanje, pristojnost, održali su kroz vjekove ovaj grad.
A energiju i kreativnost uglavnom nose mladi, dok je srednji stalež nosilac stabilnosti i demokratije. Zato su obje populacije u prethodne dvije decenije sistematski i planski pauperizovane, politički marginalizovane i raseljene diljem planete da bi skorojevići i ponavljači raskrčmili našu imovinu, oćerali u stečaj preduzeća i činili šverc, odnosno da bi se bogatili, stvorili dinastije, podizali zadužbine.
Istovremeno je jedan dio mladih, voljno ili nevoljno, postao dio sistema, a jedan dio je drogiran.
A sa tim opasnim problemom ćemo se tek morati suočiti, posebno u situaciji kada institucije loše, veoma loše funkcionišu. Jer, ovom društvu, kao vazduh, voda ili hljeb treba istina, i samo nas ona može osloboditi.
Stabilnost i kreativnost su najveće prednosti grada. Dinamički i još zdravi grad čuva u sebi pravu riznicu ljudskih doživljaja i iskustava; on je dubok i bogat zahvaljujući svojoj sposobnosti da ljudsku istoriju i živote gomila sloj za slojem.
Ulcinj je grad gdje se i danas, na jednom mjestu, mogu vidjeti slojevi i naslage devet velikih civilizacija. Ako se samo kroz njih projuri, čovjek mora postati tolerantan.
No, prije nego se vratimo tradiciji, razvoju, moru, dakle sebi samima, trebamo raskrstiti sa silama uništenja. Jer, grad mora biti organ ljubavi; najbolje što grad može učiniti jeste da razvija brigu za ljude.
Mustafa Canka
