Canka: BITKA ZA SOLANU – SO JE VJECITA!

Solana kao privredno preduzeće je praktično uništena, ali njen duh nije. U životu je održavaju ne samo prekrasna sjećanja duga 80 godina, ogromni potencijali na tom prekrasnom prostoru ili na hiljade ptica koje su tu gnijezde, već i radnici. Tačnije ostaci ostataka, jer ih danas ima deset puta manje nego prije 25 godina.

Ali, i njima je 30. aprila prestao radni odnos, a početkom narednog mjeseca se moraju javiti na Zavod za zapošljavanje da ne bi izgubili pravo na socijalno i zdravstveno osiguranje. Koje im već godinama ionako ne uplaćuje matična firma.

Istovremeno radnici su osnovali privredno preduzeće „Nova Solana“, čiji je cilj da uzme u zakup fabriku, odnosno sklopi dogovor sa stečajnim upravnikom Ognjenom Jovovićem i stečajnim vijećem o poslovno-tehničkoj saradnji. Jer, oni tvrde da imaju znanja i volje da sačuvaju fabriku i svoja radna mjesta.

Mada, to neće uopšte biti lako: dugovanja je mnogo, a vrijeme do sada nije bilo njihov saveznik. Prije svega se to odnosi na isključivanje Solane sa električne mreže zbog duga od 20.800 eura. Dok struje ne bude, a Elektroprivreda Crne Gore traži da joj se cijeli dug plati, ništa u Solani ne može da krene. Ono što urgentno treba napraviti jeste da snažne pumpe izbače zaostalu vodu iz bazena kako bi se u njih potom mogla upumpati morska voda, a koja se kasnije, uz pomoć sunca i vjetra kristališe i tako na potpuno prirodan način dobija so.

Sa tim procesom se već uveliko kasni i, prema procjeni solanaša, pitanje je da li će uopšte biti berbe. Ako kojim čudom i bude te jubilarne 80-e berbe, prikupiće se samo minimalna količina soli, oko tri hiljade tona. Nedovoljno čak i za posipanje crnogorskih drumova tokom zime.

Ali, tako nešto je izuzetno značajno da bi se očuvao ekosistem i jedinstveni biodiverzitet na tom prostoru veličine 15 miliona metara kvadratnih u zaleđu ulcinjske Velike plaže. Jedino ako u bazenima ima morske vode, radnici će moći da rade, ptice će dolaziti na svoju omiljenu destinaciju, a tokom turističke sezone Ulcinj neće biti izložen invaziji komaraca koji se liježu u tom močvarnom području.

Ova priča nikako da se razumije u crnogorskoj Vladi, koja osim retorike, ništa ne čini da se Solana održi kao privredni subjekt. U Sindikalnoj organizaciji tog preduzeća tvrde da sve što se do­ga­đa po­sljed­njih mje­se­ci u Solani uka­zu­je da posto­ji plan da se ona za­tvo­ri, a rad­ni­ci po­šalju ku­ći. “Mno­gi lju­di nam ka­žu da odu­sta­ne­mo, jer vla­snik So­la­ne vi­še ni­je Ve­se­lin Ba­ro­vić već pre­mi­je­rov brat Aco Đu­ka­no­vić. Nas za­ni­ma sa­mo da ra­di­mo i sa­ču­va­mo pred­u­ze­će, pa i ako je vla­snik i pre­mi­je­rov brat. Sa­mo se ču­di­mo ko je to ja­či od dr­ža­ve ko­ja do­zvo­lja­va da se So­la­na uni­šta­va, da se stru­ja ne uklju­ču­je, da se na­ši za­htje­vi ne is­pu­nja­va­ju”, kaže predsjednik sindikata Marko Mi­ra­no­vić i is­ta­kao da je čud­no što in­sti­tu­ci­je sistema ću­te.

Tu se, prije svega, misli na niz namjernih havarija i krađa koje su se desile u Solani u posljednja dva mjeseca. Naime, svi oni koji poznaju sistem rada u tom preduzeću slažu se da se uništavanjem elektroinstalacija i pumpnih postrojenja planski i sistematski smanjuje mogućnost da ona radi i proizvodi. “Sve smo pri­ja­vi­li po­li­ci­ji i pod­ni­je­li kri­vič­ne pri­ja­ve pro­tiv ste­čaj­nog uprav­ni­ka i me­nadž­men­ta. Osno­va­no sum­nja­mo da oni sto­je iza sve­ga, ka­ko bi nas spri­je­či­li da pre­u­zme­mo fa­bri­ku”, dodaje Mi­ra­no­vić. Takođe, indikativno je da Vlada premijera Mila Đukanovića ne sprovodi ni zaključke koje su donijeli Odbor za ekonomiju, budžet i finansije, te Komisije za praćenje i kontrolu procesa privatizacije u Skupštini Crne Gore

No, solanaši su već u cajtnotu, pa se odlučuju na radikalne korake. Do utorka su šest dana štrajkovali glađu želeći da skrenu na sebe pažnju šire zajednice, kao i subjekata u opštini Ulcinj. Nakon zahtjeva upućenog predsjedniku Skupštine opštine Fuadu Hadžibetiju, donijeta je odluka da početkom naredne sedmice lokalni Parlament donese zaključke o Solani. Vladajuća koalicija u ovoj opštini spremna je da pomogne ovo najstarije preduzeće u zemlji, ali joj je, zbog politike Vlade, znatno smanjen manevarski prostor. No, kada bi ona učinila samo dvije stvari (pokrenula brzu akciju da se prikupe sredstva da se plati struja, kao i da okupi ljude koji su ranije upravljali Solanom), bila bi to garancija da će Solana opstati. Centar za zaštitu i proučavanje ptica (CZIP) iz Podgorice, koji vodi poznati ornitolog Darko Saveljić, već je najavio da će pomoći obnovu pumpnih postrojenja na Đeranama, a pomoć su najavile još neke evropske ekološke organizacije koje savršeno dobru znaju značaj Solane u svjetskim razmjerama za ptičji svijet. “A on je svijet poput vašeg”, poručuje se ljudima  u svetim knjigama. Gotovo ista poruka je stigla iz Brisela, od evropskog povjerenika za zaštitu životne sredine Janeza Potočnika.

Ali, nema nikoga u vrhu vlasti u Podgorici ko bi poruku i pouku primio. Njima se strašno žuri, iako se njihov plan da se Solana rasproda kao gradsko-građevinsko zemljište, raspršio u paramparčad. Jedino što sada nastoje jeste da se ona bar segmentira, odnosno da se jedan dio proda. Dakle, da njima bliski tajkuni bar još nešto očople od Solane kada su već u ovoj opasnoj igri za Ulcinj i čitavu zemlju poraženi na poene. No, ne žele se sa tim pomiriti, pa nastavljaju nerazumne atake na prostor, tradiciju i proizvodnju, odnosno na žitot i rad u Solani. Ishod je znan: so je vječita!