Papir sve trpi, pa su tako, kao i u Crnoj Gori, precizni ugovori o mjerama i sigurnosti naftnih operacija bili potpisani i u Nigeriji, gdje Eni – Agip je u periodu od 2006. do marta 2020. godine odgovorna za 5.797 ispusta nafte u ukupnoj količini od 172,997 barela (30 barela po ispustu)[1]. Na njihovoj zvaničnoj stranici u periodu ograničenog rada zbog COVID19 pandemije, ENI je imala 11.677 barela naftnih ispusta, od kojih je 14 posljedica operacija bušenja, bez sprovedene sanacije za 6.592 barela nafte. Da Crna Gora nema ni kapacitete ni ljudstvo je poruka koju nisu samo uputili građani i nevladine organizacije, već se o tome ozbiljno raspravljalo u evropskom parlamentu, te je ušlo u Rezoluciju Evropskog Parlamenta iz 2016 godine, mišljenje Evropske Komisije na izvještaj o Crnoj Gori za 2019. godinu itd.
Podsjećamo Vladu i Ministarstva da je novoizabrana Vlada Hrvatske 2016. godine, nakon preuzimanja mandata, svega poslije mjesec dana raskinula pet (5) ugovora o koncesijama za istraživanje nafte i gasa iz podmorja, napuštajući tender nad 13 blokova za istražne radnje usmjeravajući dalji razvoj na nautički i druge vrste turizma, proglašavajući zone zaštite brojnih morskih područja. Govorimo o zemlji koja koja ima 60 godina iskustva u eksploataciji ugljovodonika i koja se pored obale od 1.800 km, u kojoj zabrana na svako istražno bušenje u moru traje proteklih 6 godina. Isto je uradila i Vlada Francuske koja je 8. aprila 2016. godine proglasila moratorijum na istraživanje nafte i gasa na cijelom Mediteranu, kao korak prema napuštanju fosilnih goriva i razvoju niskokarbonskog društva..
Prethodna Vlada Crne Gore napravila je licemjeran potez potpisavši ugovore sa italijansko – ruskim konzorcijumom Eni – Novatek i grčkom kompanijom Energean Oil and Gas za otvaranje mogućih prvih eksploatacija u crnogorskom teritorijalno moru i to počevši od godine kada se 200 zemalja obavezalo Sporazumom o klimi da napuštaju postepeno korišćenje fosilnih izvora a koji je potpisala i naša zemlja. Ovi ugovori glase na 30 i više godina tako da je jasna namjera iscrpljivanja fosilnih resursa bez obzira na evropski put smanjena emisija gasova staklene baste na minimum do 2050 godine.
Dalje, želimo podsjetiti da procenat neto profita ili dobiti od proizvedene količine nafte i gasa znači ništa, jer može da varira od 0 eura do milijardu, dok je naftna industrija zbog COVID19 i pada potražnje na tržištu u nikad većoj krizi i ogromnim skladištenim količinama. Dakle ono što možemo da kvantifikujemo, a to je 23% BDP iz turizma i godišnjim prihodom od 800 miliona eura i sa tendencijom rasta na 31% BDP do 2025. i 75.000 radnih mjesta, mi ćemo da ugrozimo, a u slučaju akcidenata trajno devastiramo. Planirani operativni blokovi za naftu se nalaze na samo 3 km udaljenosti od obale i govoreći o dolazećim operacijama u slučaju komercijalnih nalazišta podrazumijevaju sabirne kolektore koji zauzimaju i do 100 ha. Tu su i tankeri, pomoćni brodovi, podzemni gasovodi i naftovodi u mogućoj dužini i više od 100 km. Ko bi želio plivati, šetati ili odmarati se u jednom ovakvom industrijskom i nezdravom ambijentu, koji se uz do licemjerno zove „wild beauty“. Nismo mi Italija koja ima 5.000km obale od koje pola nema nikakvih predispozicija za turizam. Nismo ni Grčka koja ima 15.000km obale pa je mogla 70-tih godina postaviti malo postrojenje blizu jednog od ostrva i na otvorenom moru. Sve naftne platforme u Jadranu su postavljene 70-tih godina dok svijest o životnoj sredini nije bila razvijena i nema opravdanja za otvaranje novih.
Nova Vlada treba da je svjesna da Crna Gora nema niti ljudske kapacitete niti opremu plovila i sl. za nadzor i kontrolu naftnih i gasnih operacija, nego nas prepušta na volju investitoru, koja bilježi brojne hazarde i koruptivne radnje. Samo u 2016. je uhapšeno 6 radnika ENI-ja u regionu Bazilikata, Italija, optuženih za švercovanje industrijskog otpada sa platformi ili 2018. godine 15 visokih službenika u Italiji zbog koruptivnih radnji u Nigeriji. Direktor ENI kompanije, Claudijo Descalzi, trenutno se suočava sa najmanje 7 godina zatvorske kazne, kroz krivični postupak za tešku međunarodnu korupciju u vezi sa milijardom dolara vrednom odštetom za havarije koje su prouzrokovale Shell i Eni u 2011. u Nigeriji, gdje Italijanski tužioci tvrde da su 1,1 milijarda dolara koje su Eni i njihov partner Shell platili za licencu, iskorišćene za plaćanje bivšem nigerijskom ministru nafte, predsedniku, članovima vlade i drugim nigerijskim javnim zvaničnicima. Želimo da vjerujemo da nova Vlada nema namjeru da ulazi u realizaciju ugovora sa kompromitovanim partnerom, posmatrajući dodatno probleme u kojima se našla Italijanska Vlada u odgovorima tužilaštvu u aprilu 2020.
Evropskim zelenim planom za Zapadni Balkan su predviđena investiciona sredstva u iznosu od 9 milijardi eura, što je za Crnu Goru idealna zelena razvojna šansa, zbog čega i Ministarstvo kapitalnih investicija na čelu sa Vladom Crne Gore, treba da se okrene razvijanju projekata koji podržavaju zelenu ekonomiju.
