Katastrofalni zemljotres koji je u aprilu 1979. godine pogodio Ulcinj napravio je manje štete ovdašnjoj ekonomiji od nove razvojne filozofije, tajkunske privatizacije i kreditne gorznice.
Tuga, jad, čemer. To je prva pomisao kod čovjeka kada samo baci pogled na upravnu zgradu, dvorište i ostatke ostataka voznog parka nekadašnjeg Građevinskog preduzeća Primorje. Zbog saznanja da je u toj firmi radilo preko 500 kvalifikovanih radnika i da su oni praktično izgradili moderni Ulcinj, čovjeka spopadne bijes. Jer, majstorstvo je zaista bilo uništiti tako moćnu kompaniju i sve radnike oćerati na Zavod za zapošljavanje, a da od Primorja ne ostane ni traga.
Još je eklatantniji slučaj ubijanja ulcinjske privrede bio „Agroulcinj“. Ta firma sa 125 zapošljenih je zapravo bila pokusni kunić nakaradne tranzicije u Crnoj Gori u kojoj su učestvovali i njeni ideolozi i kreatori. Bez jedne tako značajne kompanije, ulcinjski farmeri, koji bi po procjenama Svjetske poljoprivredne organizacije mogli da proizvode hranu za polovinu stanovništva Crne Gore, bili su prosto obezglavljeni. Onima koji su učestvovali u ovom privatizacionom zločinu ni trn nije ušao u nogu! Naprotiv: lijepo su se okoristili!
Kada su Ulcinjani, kao čašu vode, popili ovo nepočinstvo, na red je došlo čerupanje „srca ulcinjske privrede“, Hotelsko-turističkog preduzeća Ulcinjska rivijera. Ono je početkom 2004. godine u stečaj oćerano zbog duga od 231 hiljade eura prema Elektroprivredi Crne Gore. Činjenica da je ta kompanija vrijedjela bar 60 miliona eura, a da su dugovi svih drugih hotelskih preduzeća po Crnoj Gori prema EPCG bili veći, nije previše dojmila čelnike u Podgorici. Jer, oni su odlično znali da se na taj način lako može prigrabiti njezina vrijedna imovina, te da bez Ulcinjske rivijere nema više organizovanog turizma na ovom području, odnosno da će nakon toga sve biti prepušteno stihiji, snalaženju i šibicarenju tokom dva ljetnja mjeseca.
A scenario umirućeg holdinga (prodaja jednog po jednog objekta, odnosno hotela, dok ništa ne ostane od kompanije) koji je primijenjen na Ulcinjsku rivijeru, pokušan je i za čitav Ulcinj. Sva preduzeća u koja su državni fondovi imali akcije, otišla su u stečaj. To je urađeno i sa simbolom Ulcinja – solanom „Bajo Sekulić“, firmom koja je osnovana davne 1934. godine, a sada samo vegetira. „Na čelna mjesta fondovi su dovodili kadrove koji nijesu radili na oporavku preduzeća, već su sve činili da ih upropaste i unište. Privatizacija je završila njihovom pljačkom i čerupanjem“, kaže povjerenik Unije slobodnih sindikata u Ulcinju Aslan Zeneli. On dodaje da je u ovoj opštini prije 25 godina bilo zapošljeno oko pet hiljada radnika. „Sva njihova nastojanja bila su usmjerena samo u tom pravcu da sačuvaju preduzeća koja su svojim rukama sagradili kako bi oni i njihove porodice imali budućnost u svome gradu i u svojoj zemlji. Nije im uspjelo“, zaključuje Zeneli.
Danas je, inače, u čitavom Ulcinju, uz sva partijska zapošljavanja, broj onih koji stalno rade upola manji nego 1990. godine!? Rezultat ovakvog štetočinskog činjenja u prethodnih 20 godina je svima vidljiv: bez posla je ostalo gotovo tri hiljade ljudi, grad ima upola manje kvalitetnih hotelskih kreveta, broj stanovnika je opao za šest hiljada. Prosječna zarada je 355, a penzija 220 eura.
Uprkos ogromnom investicionom potencijalu, Ulcinj je, kako tvrde u MANS-u, danas najsiromašnija opština na Jadranu!? „Taj grad je predugo bio resursna baza iz kojeg se samo uzimalo, a malo što vraćalo“, navode u toj nevladinoj organizaciji.
Porazne posljedice u Ulcinju je ostavila i kreditna groznica iz prošle decenije. Ona je teško opteretila građane i oćerala u dužničko ropstvo gotovo sva nekada uzorna mala i srednja privatna preduzeća u toj opštini.
Jedno je sigurno: posljedice katastrofalnog zemljotresa iz 1979. godine u Ulcinju su sanirane za četiri-pet godina, dok će se čak i naredne generacije morati suočavati sa posljedicama perverzne crnogorske tranzicije sa kraja drugog i početka trećeg milenijuma.
Mustafa CANKA
