Troškovi budućeg preduzeća koje bi upravljalo Parkom prirode „Ulcinjska solana“ biće višemilionski, a Opština Ulcinj, koja je osnivač preduzeća, predviđa da bi lokalna samouprava za šest godina, iz sopstvenog budžeta, trebalo da za rad preduzeća izdvoji 1,5 miliona eura. Oko 960.000 eura planirano je da obezbijedi Vlada Crne Gore, dok bi tokom tri godine sopstveni prihodi preduzeća iznosili svega 273 hiljade eura. Naime, prihodi od prodaje soli očekuju se tek u četvrtoj godini rada i to u iznosu od 91.000 eura, koliko bi iznosili i u naredne dvije godine. Tokom prve godine iz opštinske kase moralo bi se izdvojiti oko 170.000 eura, a potom 370.000 i 345.000 eura u naredne dvije. Nakon toga Opština bi uplaćivala po 200.000 eura tri godine.
Ove cifre navode se u Nacrtu plana upravljanja Parkom prirode „Ulcinjska solana“ koji se još uvijek nije našao pred odbornicima lokalnog parlamenta. Plan je završen u junu prošle godine i ocjenjuje se kao ključan za revitalizaciju Solane i buduće upravljanje nad tim prostorom. Na njegovoj izradi radili su funkcioneri Opštine Ulcinj, Ministarstva održivog razvoja i turizma, Agencije za zaštitu životne sredine, civilnog sektora, kao i bivši radnici Solane.
Opština Ulcinj je trebala da preuzme upravljanje Solanom 24. avgusta prošle godine, ali je odustala jer, kako je saopšteno, nijesu stvorene pravne pretpostavke da se uđe u taj posao, pa su Nacionalni parkovi Crne Gore (NPCG) i stečajna uprave ulcinjske Solane sklopili Aneks ugovora o zakupu tog preduzeća, koji će važiti do kraja avgusta ove godine. Stoga se očekuje da će Plan upravljanja narednih mjeseci izvjesno doživjeti reviziju, jer je budžetom Opštine Ulcinj za 2021. godinu, za buduće privredno društvo, koje će upravljati ovim Parkom prirode predviđeno 150 hiljada eura.
Prema članu 11 Odluke o proglašenju parka prirode “Ulcinjska Solana” predviđeno je da se sredstva za rad upravljača obezbjeđuju: godišnjim budžetom jedinice lokalne samouprave u skladu sa godišnjim programima, planovima i projektima u oblasti zaštite prirode; od proizvodnje soli; donacijama i drugim izvorima prihoda u skladu sa zakonom.
Кapitalnim budžetom Crne Gore u 2020. bila su predviđena sredstva od milion eura za aktivnosti na saniranju nasipa. Кod procjene potrebnih sredstava za sprovođenje Plana upravljanja autori su uzeli u obzir troškove ljudskih resursa (bruto plate i ostala primanja zaposlenih), finansiranje programa (konkretni programi koji se odnose na Park prirode Ulcinjske solane), ostale troškove i druge materijalne i nematerijalne troškove koji prate poslovanje i investiciona ulaganja (ili kapitalni projekti) za saniranje bentova i ostale infrastrukture.
Ekonomista i predsjednik OO Građanskog pokreta URA Omer Bajraktari smatra da Nacrt plana upravljanja jeste temeljni dokument za buduće funkcionisanje ovog resursa, koji definiše formiranje novog preduzeća koji bi upravljalo ovim prostorom. Prema njegovim riječima, osnivač tog preduzeća je Opština, ali neophodno je računati na partnerske odnose. “Prije svih sa nevladinim sektorom i Vladom Crne Gore, jer suviše je to kompleksno pitanje da bi Opština sama sve radila, jer ona naprosto nema resurse za to. Takođe, treba biti maksimalno otvoren prema inostranim partnerima, bilo to iz nevladinog sektora ili iz privatnog sektora koji mogu dati svoj doprinos ili vidjeti svoju ekonomsku logiku i korist. U budućem periodu treba naći najbolji model za valorizaciju Solane, kako bi ona ekonomski, turistički i ekološki unaprijedila privredu i turističku ponudu opštine Ulcinj. Sа jedne strane imamo jasan prostorno-planski model razvoja i iz Studije zaštite i Plana upravljanja jasne smjernice, a, s druge strane, imamo jasnu političku volju za razvoj Solane. Sve to nam omogućava da optimističnije nego ikad prije gledamo i na Solanu i na opštinu Ulcinj“, uvjeren je Bajraktari.
Proizvodnja bi izliječila ulcinjsku ekonomiju
Od kada je izgrađena Solana, na njoj je svake godine sakupljanja so, osim u tri slučaja: ratne 1943., 1968. i 2002. zbog velikih kiša koje su istopile so u bazenima. Posljednja berba soli organizovana je 2013. godine. Planom je predviđeno da se proizvodnja obnovi u četvrtoj godini rada preduzeća, nakon što bi se investicionim aktivnostima stvorili uslovi za to. “Suvišno je govoriti koliko bi bilo važno i ljekovito za ulcinjsku ekonomiju, povratak proizvodnje soli u Solani odnosno njen ekonomski povratak. Takva fabrika i takav ekološki i turistički biser bio bi snažan impuls za bolju diversifikaciju ulcinjske privrede, odnosno smanjila bi se zavisnost građana od turizma, jer bi se otvorilo dosta novih radnih mjesta u realnom sektoru“, smatra Bajraktari.
Ali, kako dodaje, da bi se konačno pokrenula Solana potrebno je dosta truda i političke volje. “Tu spremnost treba da pokažu svi u narednom periodu, jer za preporod Solane potrebno je da se uključe svi akteri: lokalna uprava, Vlada Crne Gore i nevladine organizacije. U ovom momentu najveća prepreka bilo kakvoj valorizaciji Solane jeste pitanje vlasništva. To pitanje je prvi i najvažniji korak. Siguran sam da će nova Vlada veoma brzo donijeti odgovarajuću odluku po ovom pitanju“, kaže ovaj odbornik u Skupštini opštine Ulcinj.
Utvrđivanje vlasništva
Evropska komisija ukazala je da je tokom 2019. ulcinjska Solana dobila zaštitu na nacionalnom i međunarodnom nivou, ali da su odlučne i urgentne aktivnosti i dalje neophodne za održivo upravljanje i zaštitu područja, i to prvenstveno pojašnjenje pitanja vlasništva. Naime, Solana je nakon usvajanja odluke na sjednici lokalnog parlamenta 24. juna 2019. godine proglašena zaštićenim područjem – Parkom prirode. Ministarstvo održivog razvoja i turizma kandidovalo je Solanu za Ramsar, treće močvarno područje u Crnoj Gori, u julu 2019. Solana je u septembru te godine proglašena močvarom od međunarodnog značaja i uvrštena na Ramsar listu močvarnih područja.
Bajraktari ističe da je Savjet za privatizaciju i kapitalne projekte već je formirao komisiju koja treba da procijeni vrijednost imovine Solane i da ocjeni da li je plaćena tržišna naknada prilikom privatizacije tog preduzeća.
„Siguran sam da će se ta odluka donijeti veoma brzo, u okviru prvog kvartala, što bi značilo da će Savjet za privatizaciju shodno svojim ovlašćenjima koja proističu iz Zakona o svojinskim odnosima, odlučiti da je zemljište Solane svojina države i opštine. Ovaj korak će potom svakako otvoriti ventil oko Solane, odnosno trasirati je u pravcu ekonomske, ekološke i turističke obnove“, ocjenjuje Bajraktari.
Solana je u većinskom vlasništvu Eurofonda koji posjeduje 71,48 odsto akcija tog najstarijeg ulcinjskog preduzeća. Solanu i Eurofond više od deceniju i po kontrolišu lica povezana sa biznismenom Veselinom Barovićem. Stečajna uprava Solane dala je negativno mišljenje na Plan upravljanja Solanom, koje im je dostavila Opština Ulcinj.
Ovaj dokument dostavljen je i Privrednom sudu i Vladi Crne Gore, odnosno resornom Monistarstvu.
Miljan Knežević
Sadržaj ovog teksta je isključiva odgovornost NVO „Ul info“ i ne mora nužno odražavati stavove EU, Ministarstva javne uprave ili CGO-a, B filma, SHARE fondacije i IPFP-a.
