Opštinski odbor Građanskog pokreta URA pozvao je na uvrštavanje uvale Valdanos, kao unikata prirode, na Listu zaštićene svjetske baštine UNESKO-a.
Jedinstvena uvala Valdanos nalazi se četiri kilometra sjeverozapadno od grada Ulcinja. Pruža se u obliku potkovice, pravcem sjeverozapad-jugoistok u dužini od preko 2.500 m između brda Mavrijana (398 metara nadmorske visine) i rta Mendra (162 mnv), na površini od 3.580.715 metara kvadratnih.
Rt Mendra je zeleni pojas sa prirodnom vegetacijom (uglavnom gusta makija) i predstavlja karakteristični prirodni predio, veoma značajan u pejzažnoj slici područja.
Na Mendri se nalazi najstariji svjetionik u Crnoj Gori, koji je još uvijek u funkciji.
Plaža Valdanos je, po zakonima ive zemlje, Spomenik prirode. Pruža se pravcem sjever-jug, duga je 342 m, široka 11 m, i zahvata površinu od 3564 m². Prema IUCN kategorizaciji ova lokacija pripada kategoriji III/V IUCN-a, što znači da se prema prirodnim vrijednostima i prema kategoriji koja ovoj lokaciji pripada u skladu sa Zakonom o zaštiti prirode, nalazi u IUCN III kategoriji.
U Javnom pozivu za izdavanje u dugoročni zakup Vlada Crne Gore je navela da „uvala Valdanos predstavlja i evidentirani podvodni arheološki lokalitet, gdje se mogu očekivati značajni podvodni nalazi još iz vremena antike“, što su potvrdila posljednja podvodna istraživanja.
Uvala Valdanos nalazi se na svim značajnijim kartama iz srednjeg vijeka (Vale di Noce, V de noxe), kao što je, na primjer, na mapi Angelina De Delortoa iz 1330. godine ili Angelina Dulcerta iz 1339. godine, te Nicolausa Passqualinia iz 1408.g.
Pomorci su Valdanos nazivali „uvala tišine“, jer je ona prirodno zaštićena od južnih i sjevernih vjetrova koji najčešće duvaju na Jadranu.
Ona je takođe bila glavna luka čuvenih ulcinjskih gusara i poprište pomorskih bitaka.
Da je ovaj prekrasan prostor divan dokaz suživota prirode i čovjeka u najljepšoj harmoniji potvrđuje Stari maslinjak (Maslinada) u uvali Valdanos. Maslinjak zahvata površinu od oko milion metara kvadratnih i predstavlja dio većeg kompleksa koji se prostire do samog grada Ulcinja.
Ovaj Maslinjak je najveći živi spomenik maslinarstva na Jadranu. Ima oko 18 hiljada stabala maslina, prosječne starosti oko 800 godina, a Zakonom o maslinarstvu Crne Gore iz 1992. godine je stavljen pod posebnu zaštitu države.
Istraživanja koje je sproveo Šumarski fakultet Univerziteta u Istanbulu, u saradnji sa UNIDO, UNDP i Ministarstvom ekonomije Crne Gore, pokazali su da neka stabla u Valdanosu zasađena na početku naše ere. Tako je, na primjer, jedno stablo staro 1892 godine!
U Valdanosu se gaji autohtona sorta maslina „žutica“, gdje je vjekovima pravljeno ulje visokog kvaliteta.
Maslinarstvo je u Ulcinju stara porodična tradicija, a Ulcinjani imaju jedinstven odnos prema imovini. To se najbolje vidi upravo u Maslinadi gdje nema ograda između posjeda, što znači da na ovom prostoru postoji snažna milenijumska kultura i tradicija.
Oko trećine maslinjaka Crnogorskog primorja je uništeno, pa očuvani maslinjaci u Valdanosu imaju još veći ekološki, kulturni, istorijski i ekonomski značaj.
Središnjim dijelom Maslinade u Valdanosu prolazi kaldrma (kamenom popločani put) iz 18. vijeka, koju su sagradile Osmanlije.
U podmorju Valdanosu raste biljka koja se naziva Zostera marina ili “morska svilina”, morska trava. Riječ je o endemskoj mediteranskoj vrsti, što znači da ona živi samo u Sredozemnom moru. Livade sviline područja su najveće biološke raznolikosti, dokaz čistoće mora i bogatstva ribom. Ta trava godišnje raste samo jedan centimetar, što znači da u Valdanosu postoje biljke i u moru i na kopnu stare stotinama godina.
U njemu se takođe nalazi mnogo izvora, među kojima su napoznatije Viline vode (Kroni i zanave).
U Strateškom planu Opštine Ulcinj do 2020. godine predviđa se da se u Valdanosu izgradi Turistički centar za izlete, zabavu, rekreaciju i posmatranje prirode.
Grupa slobodnih intelektualaca je prije četiri godine predstavila plan po kojem bi Valdanos bio Međunarodni ekološki centar, oaza bez betona, područje održivog razvoja kroz suživot čovjeka i prirode.
To je suprotno od planova crnogorske Vlade, koja je svojom Studijom lokacije iz 2010.g. predvidjela da se u Valdanosu izgrade betonski objekti na površini od 111.284 m².
Uvjereni smo da bi Valdanos trebao biti proglašen Parkom prirode i Podvodnim parkom prirode, čime bi se dodatno potvrdio njegov značaj i ojačala njegova zaštita, a zbog svoje bioraznolikosti trebao bi biti uvršten u zaštićena područja Mediterana i u Mrežu NATURA 2000.
Smatramo da bi se uvrštavanjem na Listu zaštićene svjetske baštine UNESKO-a razvoj u uvali Valdanos odvijao u najdubljoj interakciji sa potrebama države, opštine Ulcinj i lokalnog stanovništva. To bi osiguralo zadovoljenje socijalnih, ekoloških i ekonomskih kriterijuma i očuvanje ovog unikata prirode za sve građane svijeta.
